تدوین یک چک لیست عمومی برای مدیریت مؤثر وزیکول‌های خارج سلولی در تحقیقات زیست پزشکی و بالینی
کاربرد بالقوه وزیکول‌های خارج سلولی (EVs) در پزشکی ترمیمی و مبتنی بر فرد طی سال‌های اخیر توجه فزاینده ای را به خود جلب کرده و ضرورت تدوین پروتکل‌های استاندارد برای استفاده از آن‌ها در محیط‌های پیش‌بالینی و بالینی را برجسته ساخته است.با توجه به نقش کلیدی وزیکول‌های خارج سلولی در ارتباطات بین‌سلولی و پتانسیل درمانی چشمگیر آنان، تحقیقات و پیشرفت‌های گسترده در مسیر کاربردهای بالینی این وزیکول ها صورت گرفته است. با این حال، رشد سریع این حوزه موجب تنوع قابل‌توجه در روش‌های جداسازی، شناسایی و استفاده از EVها در مطالعات مختلف گردیده است.
در طول دهه های گذشته، نهادهایی مانند انجمن بین‌المللی وزیکول‌های خارج سلولی (ISEV) و انجمن بین‌المللی سلول و ژن‌درمانی (ISCT) تلاش‌های گسترده‌ای برای مقابله با این چالش‌ها انجام داده‌اند و با ارائه چارچوب‌هایی برای استانداردسازی تحقیقات مرتبط با EVها، به پیشرفت این حوزه کمک کرده‌اند.
با توجه به این واقعیت که پژوهش های بالینی با هدف استفاده درمانی از وزیکول‌های خارج سلولی به‌طور فزاینده‌ای در حال گسترش است، نیاز به دستورالعمل‌های عملی و ابزارهای ارزیابی برای سنجش کارآیی و ایمنی این درمان‌ها بیش از پیش احساس می‌شود. در همین راستا، دکتر احمدرضا بهرامی، دکتر حمیدرضا بیدخوری، دکتر آزاده حقیقی طلب، دکتر فائزه شکری و همکارانشان در دانشگاه فردوسی مشهد، گروه پژوهشی سلول ها بنیادی و پزشکی بازساختی و مرکز تحقیقات عفونت های منتقله از خون معاونت پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی خراسان رضوی، پژوهشگاه رویان و پژوهشگاه تحقیقات پزشکی هودسون استرالیا(Hudson)، طی پژوهشی یک چک‌لیست جامع با هدف راهنمایی پژوهشگران و پزشکان برای در نظر گرفتن جنبه‌های حیاتی در طراحی و اجرای مطالعات زیست‌پزشکی و بالینی مرتبط با EVها تدوین و ارائه کردند.
این چک‌لیست که طی مقاله ای در نشریه بین المللی یاخته (Cell Journal) منتشر شده است، با هدف ارتقای استاندارد آزمایش‌ها و رویه‌های درمانی طراحی شده و تضمین می‌کند که گزارش‌های بالینی با جزئیات کافی و شفاف ارائه شوند. با تقویت تکرارپذیری و شفافیت در پژوهش‌ها، امید است این دستورالعمل‌ها بتوانند به‌طور مؤثری به پیشبرد کاربرد EVها در درمان های بالینی کمک کنند.
تاریخ انتشار: ۱۴۰۴/۰۴/۰۸
